Cơm là sự lựa chọn tốt nhất cho bệnh thận mạn

Chế Độ Ăn Thấp Đạm cho Bệnh Nhân Thận và Những Thực Phẩm Chính Phù Hợp

Khi bệnh nhân thận bắt đầu chế độ ăn thấp đạm, họ cần chú ý đảm bảo đủ năng lượng. Do đó, việc lựa chọn thực phẩm chính rất quan trọng, không chỉ cần đủ lượng mà còn phải đảm bảo không gây hại cho thận. Tuy nhiên, khi lựa chọn thực phẩm chính, bệnh nhân thận thường có nhiều thắc mắc, ví dụ như: “Tôi thường ăn mì, tại sao dinh dưỡng viên lại nói ăn mì không tốt và khuyên tôi nên ăn cơm trắng?”, “Khi tôi bị tiểu đường, dinh dưỡng viên nói ăn gạo ngũ cốc tốt hơn cơm trắng, nhưng sau khi bị bệnh thận lại bảo không nên ăn gạo ngũ cốc mà nên ăn cơm trắng, vậy tôi nên ăn cơm trắng hay gạo lứt?”, “Tôi có thể ăn bánh mì, bánh mì nướng, bánh bao không?”. Sau đây là lời giải đáp cho những thắc mắc thường gặp này.

Tại sao bệnh nhân thận nên chọn cơm trắng thay vì mì?

Người ta thường khuyên bệnh nhân thận nên chú ý đến lượng natri, phốt pho, kali và protein trong chế độ ăn để tránh gánh nặng cho chức năng chuyển hóa của thận. Protein trong sản phẩm làm từ bột mì là "protein sinh học thấp", khó sử dụng bởi cơ thể và không được hấp thụ sẽ chuyển thành lượng lớn ure độc hại. Hơn nữa, lượng protein trong mì gấp 2 đến 3 lần so với cơm, là nguồn protein kém chất lượng mà bệnh nhân thận dễ bỏ qua. Ngoài ra, trong quá trình sản xuất và nấu mì, người ta thường thêm muối để tạo độ đàn hồi, do đó mì sẽ có hàm lượng natri cao hơn cơm cùng trọng lượng từ 300-1000mg, đặc biệt là mì gà tơi có hàm lượng natri cực cao, mỗi 100 gram chứa hơn 2400mg natri, vượt xa lượng nạp khuyến nghị hàng ngày. Nhiều loại mì cũng có thêm phốt phát để giữ độ tươi ngon và chống mốc, những phốt phát này dễ dàng được cơ thể hấp thụ và không phù hợp với bệnh nhân thận. Vì vậy, cơm trắng là lựa chọn thích hợp hơn các loại mì cho bệnh nhân thận.

Bệnh nhân thận có thể ăn bánh mì, bánh mì nướng, bánh bao không?

Bánh mì, bánh mì nướng và bánh bao cũng là sản phẩm từ bột mì, vì vậy chúng cũng có hàm lượng protein sinh học thấp cao, natri và phốt phát như mì. Quá trình sản xuất bánh mì, bánh mì nướng và bánh bao cần thêm chất béo để tạo độ mềm mại và xốp, không chỉ lượng calo cao hơn cơm trắng mà còn có thể sử dụng loại bơ chứa chất béo trans có hại cho sức khỏe.

Bệnh nhân thận có thể ăn gạo ngũ cốc không?

Gạo ngũ cốc, gạo lứt, gạo mầm vì chứa lượng phốt pho cao nên không được khuyến khích làm thực phẩm chính cho bệnh nhân thận. Thực phẩm chính nên chọn là cơm trắng.

Khi bắt đầu chế độ ăn thấp đạm, bệnh nhân thận cần chú ý đến việc đảm bảo lượng calo đủ. Do đó, thực phẩm chính đóng vai trò rất quan trọng, không chỉ cần ăn đủ mà còn phải chọn những loại thực phẩm không gây hại cho thận. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý khi lựa chọn thực phẩm chính cho bệnh nhân thận:

1. Đảm bảo lượng calo đủ: Trong chế độ ăn thấp đạm, việc cung cấp đủ calo là điều cần thiết để duy trì năng lượng cho cơ thể. Điều này giúp ngăn ngừa việc cơ thể phải sử dụng protein từ cơ bắp làm nguồn năng lượng thay thế.

2. Chọn thực phẩm ít kali và phốt pho: Nhiều loại thực phẩm giàu calo nhưng cũng chứa nhiều kali và phốt pho, những chất mà bệnh nhân thận cần hạn chế. Một số loại thực phẩm chính như gạo trắng, bột mì, và các loại ngũ cốc tinh chế thường có hàm lượng kali và phốt pho thấp hơn.

3. Sử dụng thực phẩm giàu năng lượng nhưng ít đạm: Các loại thực phẩm như bơ, dầu thực vật, và các loại hạt ít đạm có thể cung cấp năng lượng cần thiết mà không tăng lượng đạm hấp thụ.

4. Cẩn thận với các loại thực phẩm chế biến sẵn: Nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn có thể chứa nhiều muối và các chất bảo quản, không tốt cho thận. Lựa chọn thực phẩm tươi sống và chế biến tại nhà sẽ tốt hơn.

Một số câu hỏi thường gặp

1. Tôi có thể ăn cơm gạo trắng hàng ngày không?
Có, cơm gạo trắng là một nguồn cung cấp năng lượng tốt và có hàm lượng kali và phốt pho thấp. Đây là một lựa chọn tốt cho bệnh nhân thận.

2. Tôi nên tránh những loại thực phẩm chính nào?
Nên tránh các loại ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ lúa mì nguyên cám vì chúng thường có hàm lượng kali và phốt pho cao hơn. Các loại thực phẩm chế biến sẵn, đóng gói cũng nên hạn chế vì chúng có thể chứa nhiều muối và các chất bảo quản.

3. Tôi có thể ăn các loại mì và pasta không?
Có, các loại mì và pasta làm từ bột mì trắng là lựa chọn tốt cho bệnh nhân thận vì chúng có hàm lượng kali và phốt pho thấp.

Theo báo cáo của" Compliance, illiteracy and low-protein diet: multiple challenges in CKD and a case of self-empowerment"

Cơm trắng thường được coi là lựa chọn tốt cho bệnh nhân thận mạn tính (CKD) vì một số lý do sau:

1. Hàm Lượng Kali và Phốt Pho Thấp:

   • Cơm trắng có hàm lượng kali và phốt pho thấp hơn so với nhiều loại ngũ cốc và thực phẩm khác, giúp giảm gánh nặng cho thận trong việc lọc và thải trừ các khoáng chất này. Đây là yếu tố quan trọng vì bệnh nhân thận cần hạn chế lượng kali và phốt pho trong chế độ ăn để tránh tăng nồng độ các chất này trong máu, gây ra các biến chứng nghiêm trọng​ 

2. Nguồn Cung Cấp Năng Lượng:

   • Cơm trắng cung cấp năng lượng dưới dạng carbohydrate, cần thiết cho cơ thể hoạt động mà không làm tăng gánh nặng lọc thận như protein. Điều này đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân CKD, vì họ thường phải duy trì chế độ ăn ít đạm để bảo vệ chức năng thận​ 

3. Ít Protein Thấp Sinh Học:

   • So với các sản phẩm từ bột mì như mì, bánh mì, cơm trắng có lượng protein thấp sinh học ít hơn. Protein thấp sinh học khó được cơ thể hấp thụ và có thể tạo ra nhiều chất thải nitơ hơn, làm tăng gánh nặng cho thận​ (Verywell Health)​.

So Sánh Với Các Loại Thực Phẩm Khác

• Gạo Lứt và Gạo Ngũ Cốc:

  • Gạo lứt và gạo ngũ cốc chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn cơm trắng, nhưng cũng có hàm lượng phốt pho và kali cao hơn, không lý tưởng cho bệnh nhân CKD​ 

• Mì và Các Sản Phẩm Từ Bột Mì:

  • Mì và các sản phẩm từ bột mì thường có hàm lượng protein cao hơn và chứa nhiều natri hơn do quá trình chế biến, có thể gây tăng huyết áp và tăng gánh nặng cho thận​ 

Khuyến Cáo Dinh Dưỡng

Bệnh nhân CKD nên:

• Chọn cơm trắng làm nguồn carbohydrate chính trong chế độ ăn hàng ngày.
• Tránh thực phẩm chế biến sẵn và các sản phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt nếu không được khuyến cáo bởi bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
• Theo dõi lượng kali và phốt pho trong chế độ ăn uống và thực hiện các xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra các chỉ số này​ 

Kết Luận

Cơm trắng là lựa chọn an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân thận mạn tính, giúp cung cấp năng lượng cần thiết mà không làm tăng gánh nặng cho thận. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tuân theo hướng dẫn dinh dưỡng của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo chế độ ăn uống hợp lý và bảo vệ sức khỏe thận một cách tối ưu.